TÂM LÝ HỌC GIẢN LƯỢC VÀ TIỀM NĂNG TRONG TƯƠNG LAI

Khi nhắc tới tâm lý học, chúng ta sẽ liên tưởng ngay hình ảnh bác sĩ tâm lý giúp đỡ bệnh nhân có vấn đề về thần kinh, các bệnh tâm thần hay đơn giản là những người đọc suy nghĩ. Phần lớn chúng ta biết về nhiệm vụ cao cả của tâm lý học là chẩn đoán và chữa trị các bệnh thần kinh, nhưng nó chỉ là bề nổi của tảng băng chìm mà thôi.

Tâm lý học là ngành khoa học ứng dụng và nghiên cứu về hành vi và trạng thái tâm lý của con người. Hành vi chúng ta đề cập ở đây là những việc quan sát được như ăn, nói, học. Trạng thái tâm lý là những hoạt động ta không trực tiếp quan sát được, là những hoạt động tinh thần, tư tưởng như suy nghĩ, nằm mơ hay giải quyết vấn đề.

Nhiệm vụ của tâm lý học:

1. Mô tả bản chất vấn đề:

Các nhà tâm lý bắt đầu việc mô tả những hành vi và quá trình của những đứa trẻ mắc chứng tự kỷ ví dụ như dễ mất tập trung, quá gắn bó với một vật dụng nào đó và những nguyên do vì sao chúng hành xử như vậy. Sau đó các nhà khoa học sẽ giải thích chúng.

Ảnh: Internet

2. Giải thích nguyên nhân dẫn đến hành vi đó:

Việc giải thích chứng tự kỷ của trẻ dường như đã có nhiều thay đổi khi các chuyên gia tâm lý bắt đầu nghiên cứu sâu hơn. 1950, các nghiên cứu cho thấy nguyên nhân dẫn đến vấn đề tự kỷ của trẻ được cho rằng đa phần đến từ việc ba mẹ không yêu thương, không quan tâm hoặc bỏ bê con cái.
Theo Hiệp hội Tự kỷ Hoa Kỳ (2006), không có nguyên nhân đơn lẻ dẫn đến tự kỷ. Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy có một số yếu tố nguy cơ bao gồm các yếu tố liên quan đến gen và di truyền, sự phát triển bất thường của não, tuổi của bố mẹ, những khó khăn trong thai nghén và sinh nở, tình trạng dinh dưỡng, sử dụng thuốc, cân nặng và môi trường sống của mẹ, các bệnh nhiễm khuẩn, sự tương tác giữa gen và các yếu tố môi trường… Việc mô tả và giải thích hành vi giúp các nhà tâm lý học vươn tới mục tiêu thứ 3 là dự đoán hành vi.

3. Dự đoán xem trong từng tình huống nhất định, hành vi và tâm lý của con người sẽ diễn ra như thế nào:

Các nhà tâm lý sẽ gặp khó khăn trong việc dự đoán các hành động của trẻ trong từng trường hợp cụ thể trừ khi họ đã mô tả và giải thích được những hành vi của chúng. Ví dụ ở mô tả đầu tiên, các nhà tâm lý biết được trẻ tự kỷ thường khó khăn trong việc tập trung và có sự gắn bó quá mức với một số đồ vật. Dựa vào dữ liệu này, các nhà tâm lý học có thể dự đoán được trẻ tự kỷ sẽ gặp một số khó khăn trong trường học vì có nhiều nhân tố gây tác động sự tập trung của trẻ trong lớp học, các nhà tâm lý học cũng có thể dự đoán được việc trẻ bị mất kiểm soát nếu không may thất lạc đồ vật mà trẻ đang gắn bó. Từ khi các nhà tâm lý có thể dự đoán được những hành vi của trẻ trong tương lai, họ cũng có thể kiểm soát nó.

Ảnh: Internet

4. Kiểm soát những hành vi và trạng thái:

Nhà tâm lý có khả năng giúp trẻ tự kỷ kiểm soát những hành vi rắc rối trên bằng phương pháp trị liệu cá nhân và cách để đối phó với những hoàn cảnh gây bất lợi, thiết lập các mối quan hệ cho trẻ. Các nhà tâm lý có thể kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để đạt được mục đích trên.

Hoặc ta có thể nói, Tâm Lý Học là cầu nối giữa Sinh Lý Học và Triết Học. Trong khi Sinh Lý Học giải thích cơ sở vật chất của não bộ và hệ thần kinh thì Tâm Lý Học khảo sát những quá trình tâm lý diễn ra trong đó, xem chúng bộc lộ như thế nào trong ý nghĩ, lời nói, hành động của chúng ta. Trong khi Triết Học quan tâm đến những ý nghĩ và tư tưởng thì Tâm Lý Học nghiên cứu và tìm hiểu cách ta có được chúng, cách chúng tác động đến quá trình tâm trí của chúng ta.

Ở Việt Nam chúng ta, khi càng hiện đại, ngành tâm lý mỗi lúc càng trở nên quan trọng đối với đời sống tinh thần của người dân, đặc biệt là ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Triển vọng của ngành Tâm Lý Học tại Việt Nam còn nằm ở việc những năm gần đây chính phủ bắt đầu chú trọng hơn về sức khỏe tâm lý tuổi thanh thiếu niên với những chính sách khuyến khích việc cải thiện sức khỏe tâm lý như: “Xây dựng đề án sức khỏe học đường, giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến 2030.” tạo động lực để ngành Tâm Lý Học có cơ hội cải thiện đời sống tinh thần người dân cũng như cơ hội nghề nghiệp cho ngành rộng mở hơn.

Ảnh: Internet

Cuối cùng, hy vọng những chia sẻ trên có thể giúp chúng ta có thêm góc nhìn khái quát hơn về Tâm Lý Học cũng như tạo thêm sự hứng thú của chúng ta đối với ngành khoa học này.

Tài liệu tham khảo:

Phước Hưng